Rủi Ro Bão Lụt Ở Việt Nam Và Vai Trò Của Bảo Hiểm

Việt Nam, với vị trí địa lý nằm bên bờ Biển Đông, thường xuyên phải đối mặt với các thiên tai như bão lũ, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Nhân sự kiện bão Kajiki (hay còn gọi là bão số 5) vừa đổ bộ vào các tỉnh miền Trung và miền Bắc Việt Nam vào ngày 25-26 tháng 8 năm 2025, khiến ít nhất 3-4 người thiệt mạng, hàng nghìn ngôi nhà bị hư hỏng, và gây ngập lụt nghiêm trọng tại Hà Nội cũng như các tỉnh như Nghệ An, Hà Tĩnh, bài viết này sẽ phân tích sâu hơn về rủi ro của bão lụt tại Việt Nam, đồng thời làm rõ vai trò quan trọng của bảo hiểm trong việc giảm thiểu và khắc phục hậu quả từ những rủi ro này.

Rủi Ro Của Bão Lụt Tại Việt Nam: Một Thách Thức Thường Trực

Bão lụt là một trong những loại thiên tai phổ biến và nguy hiểm nhất ở Việt Nam, thường xảy ra từ tháng 6 đến tháng 11 hàng năm, với tần suất trung bình 6-8 cơn bão đổ bộ trực tiếp. Theo các chuyên gia khí tượng, bão số 5 năm 2025 là ví dụ điển hình cho mức độ rủi ro cao, khi nó hội tụ nhiều yếu tố nguy hiểm như cường độ mạnh (cấp 13-14, giật cấp 17), di chuyển chậm, và gây mưa lớn kéo dài, dẫn đến lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi và ngập lụt nghiêm trọng ở đồng bằng. Cụ thể, bão Kajiki đã làm hư hỏng gần 7.000 ngôi nhà, ngập úng hơn 28.800 hecta đất nông nghiệp, và gây thiệt hại kinh tế ước tính hàng trăm tỷ đồng.

Rủi ro từ bão lụt có thể được phân loại theo các cấp độ theo quy định của pháp luật Việt Nam, từ cấp 1 (rủi ro thấp) đến cấp 5 (rủi ro rất lớn), dựa trên cường độ gió, lượng mưa, và mức nước lũ. Các tác hại chính bao gồm:

• Thiệt hại về người và sức khỏe: Bão lụt thường gây tử vong do gió mạnh, lũ cuốn, hoặc sạt lở. Trong bão Kajiki, đã có ít nhất 3 người chết và 13 người bị thương. Ngoài ra, ngập lụt kéo dài có thể dẫn đến dịch bệnh như sốt xuất huyết hoặc tiêu chảy.
• Thiệt hại kinh tế và tài sản: Hàng năm, Việt Nam mất khoảng 1-1,5% GDP do thiên tai, trong đó bão lụt chiếm tỷ lệ lớn. Nhà cửa, cơ sở hạ tầng, và nông nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt ở các tỉnh ven biển và đồng bằng sông Cửu Long.
• Tác động môi trường và xã hội: Bão lụt gây xói mòn đất đai, ô nhiễm nguồn nước, và làm gián đoạn sinh kế của người dân, đặc biệt là nông dân và ngư dân. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, tần suất và cường độ bão ngày càng tăng, khiến rủi ro trở nên khó lường hơn.

Những rủi ro này không chỉ đòi hỏi công tác phòng ngừa từ chính quyền như dự báo thời tiết, xây dựng đê kè, mà còn cần các công cụ tài chính để hỗ trợ phục hồi.

Vai Trò Của Bảo Hiểm Trong Việc Ứng Phó Với Rủi Ro Bão Lụt

Trong bối cảnh thiên tai ngày càng phức tạp, bảo hiểm nổi lên như một "tấm khiên kinh tế" quan trọng, giúp giảm thiểu gánh nặng tài chính cho cá nhân, doanh nghiệp và nhà nước. Vai trò của bảo hiểm không chỉ dừng lại ở việc bồi thường thiệt hại mà còn góp phần thúc đẩy ý thức phòng ngừa và phục hồi bền vững. Dưới đây là một số khía cạnh chính:

• Bảo vệ tài chính và bồi thường nhanh chóng: Bảo hiểm tài sản, bảo hiểm nông nghiệp, hoặc bảo hiểm thiên tai giúp chi trả cho thiệt hại do bão lụt gây ra, như hư hỏng nhà cửa, mất mát cây trồng, hoặc gián đoạn kinh doanh. Ví dụ, sau bão Yagi năm 2024, các công ty bảo hiểm đã chi trả hàng trăm tỷ đồng để hỗ trợ khách hàng.
• Khuyến khích phòng ngừa rủi ro: Các gói bảo hiểm thường yêu cầu người tham gia áp dụng biện pháp giảm thiểu rủi ro, như xây dựng nhà chống bão hoặc sử dụng giống cây trồng chịu hạn. Điều này góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng và giảm thiểu thiệt hại tổng thể.
• Hỗ trợ trách nhiệm xã hội và phát triển kinh tế: Ngành bảo hiểm Việt Nam, với các doanh nghiệp như BIC, Agribank Insurance, đã chứng minh vai trò thiết thực trong thiên tai bằng cách đảm bảo quyền lợi khách hàng, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm quốc tế về tài chính rủi ro.
• Ứng dụng trong bối cảnh Việt Nam: Bảo hiểm rủi ro thiên tai thường được triển khai dưới dạng bảo hiểm tài sản hoặc cá nhân, và đang được nghiên cứu để tích hợp vào các chương trình quốc gia. Trong bão Kajiki, vai trò của bảo hiểm càng nổi bật khi giúp đẩy nhanh khắc phục hậu quả, đặc biệt ở khu vực nông thôn.

Hướng Tới Một Xã Hội Bền Vững Hơn

Sự kiện bão Kajiki năm 2025 một lần nữa nhắc nhở chúng ta về tính cấp thiết của việc chuẩn bị cho rủi ro bão lụt. Trong khi chính quyền và cộng đồng cần tăng cường dự báo và phòng ngừa, bảo hiểm đóng vai trò then chốt như một công cụ tài chính hiệu quả để giảm thiểu thiệt hại và hỗ trợ phục hồi. Để tận dụng tối đa lợi ích này, cần nâng cao nhận thức, hoàn thiện khung pháp lý, và khuyến khích sự tham gia rộng rãi từ người dân. Chỉ khi đó, Việt Nam mới có thể đối phó tốt hơn với những thách thức từ thiên tai, hướng tới một tương lai bền vững.